Ինչպես տեղեկացնում է Արմինֆոն՝
Հայաստանում անկանխիկ վճարումներն աճում են տարեկան, միջինը, 20-30% — ով, սակայն դրանց մասնաբաժինը մի շարք ոլորտների ընդհանուր շրջանառության մեջ հեռու է 50% ցուցանիշից: Այդ մասին հաղորդել է ՀՀ Կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալ Հովհաննես Խաչատրյանը՝ ԿԲ նախաձեռնությամբ ընդունված «Անկանխիկ հաշվարկների մասին» ՀՀ օրենքին նվիրված մամուլի ասուլիսում՝ պատասխանելով Արմինֆո-ի թղթակցի հարցին:
Չնայած ազգային վճարահաշվարկային համակարգի, քարտային վճարումների համակարգի, ֆինանսական ոլորտում կոշտ կարգավորումների առկայությանը, Խաչատրյանի խոսքով, վերջին 5-10 տարում Հայաստանը, անկանխիկ վճարումների մասով, հետ է մնացել ԵԱՏՄ գործընկերներից ՝ զբաղեցնելով վերջին տեղերից մեկը: Մինչդեռ, ինչպես նշել է նա, շատ զարգացող երկրներ մեծ հաջողություններ են գրանցել անկանխիկ վճարումների ոլորտում։
Խոսելով «Անկանխիկ հաշվարկների մասին» ՀՀ օրենքում կատարված փոփոխությունների մասին՝ Խաչատրյանը նշել է, որ Երևանում օրենքն ուժի մեջ կմտնի 2022 թվականի հուլիսի 1-ից, մարզային կենտրոններում ՝ մեկ տարի անց, և ամբողջությամբ կարգավորումները տարածվելու են ողջ հանրապետությունում 2 տարի հետո: Նա ընդգծել է, որ անկանխիկ վճարումների խթանումը տնտեսության թվայնացման և կառավարման համակարգի վերաբերյալ պետության քաղաքականության կարևոր բաղադրիչն է:
Հիշեցնենք, որ ՀՀ Ազգային ժողովը ս.թ. հունվարի 18-ին երկրորդ և վերջնական ընթերցմամբ հավանություն է տվել «Անկանխիկ վճարումների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և Կենտրոնական բանկի կողմից մշակված կից օրենքների փաթեթին, ըստ որի, 2022թ. հուլիսի 1-ից Հայաստանը զգալիորեն կընդլայնի դրամական միջոցների անկանխիկ շրջանառությունը: Այդ պահից Հանրապետությունում կսկսի գործել կանխիկ եղանակով վճարումների առավելագույն չափերի սահմանափակում. 300 հազար դրամը գերազանցող բոլոր գործարքները պետք է կատարվեն բացառապես անկանխիկ եղանակով:
Այսպես, պետության և համայնքային իշխանության մարմինների բյուջեներից վճարումները պետք է իրականացվեն բացառապես անկանխիկ միջոցներով (օրինակ ՝ կրթաթոշակներ, ներկայացուցչական և գործուղման ծախսեր)։ Նոտարների և փաստաբանների ծառայությունների վճարումը, աշխատավարձի վճարումը կատարվելու է բացառապես անկանխիկ եղանակով: Բանկերի և վարկային կազմակերպությունների կողմից տրամադրվող ապահովագրական վճարները, վարկերը և փոխառությունները պետք է լինեն բացառապես անկանխիկ: Գրավատներն ավելի քան 80 հազար դրամի վարկեր կտրամադրեն բացառապես անկանխիկ եղանակով: Այդ շեմը 2023թ. հունվարի 1-ից կնվազի մինչև 50 հազար։ 2024թ. հունվարի 1 — ից մինչև 20 հազար դրամ: Նախագծով նախատեսված են նաև էլեկտրոնային դրամապանակների համալրման և կանխիկացման սահմանափակումներ: Մասնավորապես, դրամապանակի կանխիկացում և համալրում կարող է իրականացվել միայն բանկային հաշվի միջոցով:
Գաղափարը, ինչպես պարզաբանել են ԿԲ-ում, կայանում է նրանում, որ բիզնեսի ներկայացուցիչները իրավունք չունեն մերժել գնորդին անկանխիկ վճարման ծառայություններ կամ ապրանքներ: Նախաձեռնությունն ուղղված է նաև ստվերային շրջանառության կրճատմանը ։
Ավելի վաղ խորհրդարանում անդրադառնալով այն մտավախություններին, որ ԿԲ-ի նախաձեռնության իրականացման արդյունքում վերջնական ապրանքի/ծառայության գինը կավելանա, այդ թվում ՝ բարձր միջնորդավճարների պատճառով, ԿԲ փոխնախագահ Ներսես Երիցյանը հավաստիացրել էր, որ օրենքում հստակ գրված կլինի. քաղաքացու համար ոչ մի տարբերություն չի լինի կանխիկ կամ անկանխիկ վճարելը: Ինչ վերաբերում է հանձնաժողովին, ապա, ըստ նրա, նորմատիվային ակտում դրույթ կա այն մասին, որ ԿԲ-ն կարող է սահմանել միջնորդավճարի վերին և ստորին շեմ, մեթոդաբանությունը, գների կարգն ու կարգավորումը, ինչպես նաև սահմանել «շրջանակներ», եթե բիզնեսն անցնի թույլատրելիի սահմանը:
