Ինչպես տեղեկացնում է Արմինֆոն՝
2022 թվականի հունվար-հուլիս ամիսներին Հայաստանը պետական պարտքն ավելացրել է գրեթե 7,7 տոկոսով կամ 706.2 մլն դոլարով՝ մինչև 9 մլրդ 974 մլն դոլար: Ընդ որում, ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ ազգային արժույթի արժևորման արդյունքում պետական պարտքը դրամային արտահայտությամբ կրճատվել է 8.2 տոկոսով կամ 363.1 մլրդ դրամով՝ մինչև 4 տրլն 067 մլրդ դրամ:
ՀՀ ֆինանսների նախարարության տվյալների համաձայն, հաշվետու ժամանակահատվածում ամերիկյան արժույթով կառավարական պարտքն աճել է 659.2 մլն դոլարով կամ 7.5% — ով՝ 8 մլրդ 767.9 մլն դոլարից (4 տրլն 209.8 մլրդ դրամ՝ 2021 թվականի վերջին) մինչև 9 մլրդ 427.1 մլն դոլար, իսկ դրամով կրկին կրճատվել է 366.3 մլրդ դրամով կամ 8.7% — ով՝ մինչև 3 տրլն 834.5 մլրդ դրամ:
Արտաքին պարտքը (Հայաստանի պարտքային պարտավորությունները միջազգային կազմակերպությունների և օտարերկրյա պետությունների հանդեպ, եվրապարտատոմսերի թողարկումից ստացված միջոցները) նվազել է ինչպես դոլարային, այնպես էլ դրամային արտահայտությամբ. առաջին դեպքում՝ 336.7 մլն դոլարով (5.4%)՝ մինչև 5 մլրդ 854 մլն, երկրորդում՝ 585.7 մլրդ դրամով կամ 19.7% — ով՝ 2 տրլն 972.4 մլրդ դրամից մինչև 2 տրլն 386.7 մլրդ դրամ:
Ներքին պարտքն ավելացել է 95.9 մլն դոլարով (38.6% — ով)՝ 2 մլրդ 577.2 մլն դոլարից (1 տրլն 237.4 մլրդ դրամ) մինչև 3 մլրդ 573.1 մլն դոլար (1 տրլն 456.8 մլրդ դրամ):
ԿԲ-ի պարտքն աճել է 19.5 տոկոսով կամ 89.3 մլն դոլարով՝ 457.7 մլն դոլարից կամ 219.8 մլրդ դրամից մինչև 547 մլն դոլար (223 մլրդ դրամ): Կառավարության երաշխավորությամբ տրամադրված վարկերի չափը 101,4 մլն դոլարից կամ 48,7 մլրդ դրամից կրճատվել է մինչև 89,7 մլն դոլար կամ 36.6 մլրդ դրամ:
2022 թվականի հուլիսի վերջին կառավարության պարտքի կազմում ներքին պարտքի տեսակարար կշիռը 2021 թվականի արդյունքներով աճել է 29.4 տոկոսից մինչև 37.9 տոկոս (25.4 տոկոս 2020 թվականի արդյունքներով), իսկ դրամային պարտքը՝ 28.28% — ից (24.2% — ից մինչև 2020 թվականի վերջը) աճել է մինչև 36.13%: Ֆիքսված տոկոսադրույքով ներգրավվել է կառավարական պարտքի միայն 16.2% — ը (17.1% ՝ 2021 թվականի արդյունքներով)։
Որքան է կազմում կառավարության պարտքը
2022 թվականի առաջին 7 ամիսների ընթացքում բյուջեի դեֆիցիտի ֆինանսավորման ծավալը զուտ փոխառությունների հաշվին կազմել է 136.2 մլրդ դրամ (591 մլրդ դրամ ամբողջ 2021 թվականի համար, իսկ տարեկան ծրագիրը կազմում է 354.9 մլրդ դրամ), որից 144 մլրդ դրամը՝ ներքին աղբյուրների հաշվին: Կառավարության պարտքի սպասարկմանը (տոկոսադրույքների վճարմանը) ուղղվել է 213,8 մլրդ դրամից 104,4 մլրդ դրամ, որը նախատեսված է ամբողջ 2022 թվականի համար (181,6 մլրդ դրամ 2021 թվականի համար):
Մինչև 2054թ. կառավարության պարտքի մարման ժամանակացույցի համաձայն, 2023 թվականին մինչև 2022 թվականի հուլիսի 31-ին ձևավորված կառավարական պարտքի մարման և սպասարկման համար Հայաստանը պետք է ուղղորդի 1 մլրդ դոլարից մի փոքր ավելի, 2024 թ.՝ մոտ 1,1 մլրդ դոլար, 2025թ.՝ գրեթե 1,6 մլրդ դոլար, 2029 թվականին գումարը կկազմի շուրջ 1,4 մլրդ դոլար, իսկ 2031 թվին՝ ավելի քան 1,6 մլրդ դոլար:
Հայաստանի վարկատուները
Հայաստանի ամենախոշոր վարկատուն (արտաքին վարկերը) մնում է Համաշխարհային բանկը. Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկին և Զարգացման միջազգային ասոցիացիային բաժին է ընկնում ՀՀ պետական պարտքի 38.3% — ը։ Երկրորդ խոշոր վարկատուն Ասիական զարգացման բանկն է՝ 17%, երրորդ տեղում է Արժույթի միջազգային հիմնադրամը՝ 8.8%, որին հետևում են Եվրասիական զարգացման բանկը՝ 7.7% , և Եվրոպական ներդրումային բանկը՝ 2.7%: Արտաքին պարտքի կառուցվածքում ԵՄ-ի արտաքին վարկերը կազմել են 1,6 տոկոս։
Հայաստանի խոշոր վարկատու երկրների շարքում առաջին տեղում ՌԴ-ն է՝ ՀՀ պետական պարտքի 7.7%, ԳԴՀ՝ 5.4%, Ճապոնիան՝ 3.8%, Ֆրանսիան՝ 3%, Չինաստանը՝ 0.5%, իսկ ԱՄՆ-ը’ ընդամենը 0.3%, Աբու Դաբիի զարգացման հիմնադրամին բաժին է ընկնում արտաքին պետական պարտքի 0.1%-ը:
Ֆինանսական իշխանությունների կանխատեսումները
Համաձայն 2022 թվականի պետական բյուջեի մասին հաստատված օրենքի՝ ընթացիկ տարվա վերջին պետական պարտքը կկազմի 4 տրլն 986 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 63,4 տոկոսը (դոլարի նկատմամբ հայկական դրամի հաշվարկային փոխարժեքը՝ 477.45 դրամ): 7% տնտեսական աճի ապահովման պայմաններում կառավարության պարտքը 2022 թ. դեկտեմբերի 31-ին կնվազի մինչև ՀՆԱ-ի 60,2% ՝ մինչև 4 տրլն 741 մլրդ դրամ՝ 2021 թ. վերջին ֆինանսական իշխանությունների կողմից ակնկալվող 4 տրլն 275 մլրդ դրամից կամ ՀՆԱ-ի 60,8%-ից: 2022 թվականին միայն կառավարության պարտքի սպասարկման համար Հայաստանը կուղղորդի պետական բյուջեի բոլոր ծախսերի շուրջ 10 տոկոսը կամ ՀՆԱ-ի 2,7 տոկոսը։ Պարտքի կառուցվածքը զզգալիորեն կբարելավվի, դրանում կավելանա դրամական պարտքի մասնաբաժինը, և կնվազեն արժութային ռիսկերը: Մասնավորապես, 2021-2022 թվականներին նախատեսվում է ավելացնել պետական պարտքի կառուցվածքում ՀՀ դրամով պետական գանձապետական պարտատոմսերի տեսակարար կշիռը, որը, ըստ կանխատեսումների, կկազմի, համապատասխանաբար, 3,8% և 2,8%: 2022 թվականի արդյունքներով ներքին պարտքի մասնաբաժինը կավելանա 2,5% — ով՝ մինչև 31,5%, իսկ դրամային պարտքը՝ 28,3%-ից մինչև 31%։
Հունիսի 30-ին կառավարությունում ներկայացնելով 2022-2025 թթ. միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի նախագիծը և 2022-2026 թթ. պարտքային բեռի նվազեցման վերանայված ծրագիրը՝ ՀՀ ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը հայտարարել է, որ ընթացիկ տարվա վերջին Հայաստանը կկարողանա կառավարական պարտքի մակարդակը նվազեցնել շատ ավելի արագ, քան ծրագրել էր: Այսպես, կառավարության պարտքի չափի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի ծավալի նկատմամբ դեկտեմբերի 31-ին չի գերազանցի 60 տոկոսը՝ պետբյուջեով նախատեսված 60,2 տոկոսի դիմաց։ 2022 թվականին պետական գանձարանի ծախսերը կֆինանսավորվեն առավելապես սեփական եկամուտների հաշվին։ Արդյունքում՝ ՀՆԱ-ի նկատմամբ դեֆիցիտի չափը չի գերազանցի 3% «անվտանգ մակարդակը»:
